ЛСТЫ З РЫМА

 

«... Зелень лавра, доходящая до дрожи.

Дверь распахнутая, пыльное оконце.

Стол покинутый, оставленное ложе.

Ткань, впитавшая полуденное солнце.

 

Понт шумит за черной изгородью пиний.

Чье-то судно с ветром борется у мыса.

На рассохшейся скамейке – Старший Плиний.

Дрозд щебечет в шевелюре кипариса.»

( И.Бродский.Письма римскому другу.Март 1972.)

 

EST NATURA HOMINUM NOVITATIS AVIDA.

Чалавечая прырода жадае новага.

Плiнiй Старэйшы.

 

Ведай, Плiнiй, на Зямлi без зменаý.

Ты шмат бачыý, а прадбачыý болей.

Вечны Горад час няпросты зведаý –

Для людзей не стала меней болю.

 

Выпаý снег, зiма ý наваколлi,

Што рабiць - не ведама самому.

Ты сюды не вернешся нiколi.

Цi ýсё роýна хочацца дадому?

.

 

IN TUUM IPSIUS SINUM INSPICE.

Зазiрнi ý асабiстую душу.

Плiнiй Малодшы.

 

Тут зiма i, пэýна, з вечным снегам.

Цяжка, Плiнiй, некуды падзецца.

Сярод жахаý баранюся смехам –

 няýжо наш час жыццём завецца?

 

Як раней, чакаю лепшых зменаý,

Хоць i ясна бачу – усё дарэмна.

Кроý не рве ý напрузе жылы венаý,

Побыт кожны дзень амаль турэмны.

 

QUOD DUBITAS, NE FECERIS.

У чым сумняваешся, таго не рабi.

Плiнiй Старэйшы.

 

Ты пытаýся, Плiнiй, пра навiны ?

Зоркi тыя ж. Часу ход бясконцы.

А астатняе – ад вытрымкi, бы вiны:

У даýнейшых смаку больш i моцы.

 

Уся гiсторыя – як казка на патрэбу,

У ёй працяг без бачнага пачатку.

А над морам можна бачыць неба,

Сонцава блiшчыць на iм пячатка.

 

AIUNT ENIM MULTUM LEGENDUM ESSE, NON MULTA.

Кажуць, што належыць чытаць шмат, але не шматлiкае.

Плiнiй Малодшы.

 

Напiсаý ты шмат, а хто чытае?

Час не той – другiя зараз людзi.

Дзякуй Богу, ёсць Зямля Святая,

Але й там не тыя, Плiнiй, суддзi.

 

Як жыццё направiць на выгоду,

Кожны з нас за многiх разумее.

Цэзар кажа байкi для народа.

Уратаваць душу сваю не ýмее.

 

USUS MAGISTER EGREGIUS.

Вопыт – найлепшы настаýнiк.

Плiнiй Малодшы.

Зараз снег iдзе i сыпле ý мора.

З-за гары, чакаю, гляне сонца.

Толькi вые вецер, быццам гора

Можа працягнуцца тут бясконца.

 

А на моры ýлетку колер неба.

Цёпла, цiха, водар вiнаграду.

Добры дружа, надта гэта трэба,

Каб з сабой дабiцца неяк ладу

 

ET GAUDIUM, ET SOLATIUM IN LITTERIS.

 радасць i суцяшэнне – у навуках.

Плiнiй Малодшы.

Вельмi жорсткая Веспасiяна ýлада-

Рым крывёй адвеку абмываýся.

Жудасна зiмой гуляць ý алеях сада

Быццам тут зусiм адзiн застаýся.

 

Будучыня прыйдзе зноý вясною.

Не падýладна iмператару надвор’е,

Толькi як сказаць жыцця выснову,

Калi нас, хто разумеюць, толькi двое.

 

INGENS TELUM NECESSITAS.

Неабходнасць – страшэнная зброя.

Плiнiй Старэйшы.

 

Не дарэмны нашы даýнiя размовы,

Дзе згаданы быý пачатак сэнсу.

Спраýдзяцца калiсьцi тыя словы -

Надта цяжкiя, як вылiты з жалеза.

 

Ёсць другiя – быццам лiсце ý маi,

хнi ствол схапiý Зямлю карэннем.

Што на Свеце нас дасюль трымае?

Сiлы мала – моц дае натхненне.

 

TAM ANGUSTIS TERMINIS TANTAE MULTITUDINIS

VIRACITAS IPSA CONCLUDITUR!

У якiя вузкiя межы ýцiснута жыццё мноства людзей!

Плiнiй Малодшы.

Ведай, Плiнiй, думкi ёсць i дзеi –

Для жыцця iх сувязь зразумела.

Кожны дзень змяншае моц надзеi.

Час мiж тым мiнае так няýмела.

 

 за думкамi, прыгожымi, як дзевы,

Што iдуць у святочным карагодзе,

Дзеi робяцца без адчування меры.

Можа, жыць i сапраýды ýжо годзе?

 

NIMIA CURA DETERIT MAGIS, QUAM EMENDAT.

Празмерная руплiвасць больш псуе, чым паляпшае.

Плiнiй Малодшы.

 

Жыць няпроста мiж Зямлёй i Небам.

Госцем быý у Цэзара ý палацы.

Свята там – для радасцi што трэба,

За душу сваю пачаý баяцца.

 

Ёй ужо вядом Бяскрай i Вечнасць,

А уцехi ад гетэр – жаданне цела.

Гэта не пустая акалiчнасць,

Там адна ý танцы аж ляцела !

 

EST DOLENDI MODUS, NON EST TIMENDI.

Для суму ёсць мяжа, для жаху – няма.

Плiнiй Малодшы.

 

Цi iснуе фiласофскi камень,

Што дае адказы на пытаннi?

У душы балюча лёд i пламень

Мiж сабой змагаюцца да рання.

 

Доýгi дзень – у палацы асаблiва.

З асалодай можна доýга думаць:

Вось яна, у белых кветках слiва.

Снег у пялёсткi замяняе памяць !

 

MALE CUNSTA MINISTRAT IMPETUS.

Запал – дрэнны настаýнiк.

Плiнiй Старэйшы.

 

Доýгi час ты дабiваýся мэты

У жыццi i ýсiх яго праявах.

Можа, разумней жылi паэты,

Што ад хмелю падалi пад явар.

 

Ранiцай лягчэй iм прачынацца –

Каб душа не надта так балела.

Як у гэты час жывым застацца?

Для пакут жыццёвых мала цела.

 

NEMO MORTALIUM OMNIBUS HORIS SAPIT.

Нiхто з смяротных не бывае заýсёды мудрым.

Плiнiй Старэйшы.

 

Мiж людзей ты, Плiнiй, адзiнокi:

Назбiраý, што iншым без патрэбы.

Мiж раскошы ж ходзiш, як бязвокi,

Быццам i няма карысцi ý срэбры.

 

Прыгажосць трымаеш ты ý думцы,

Што глядзiць са статуй i малюнкаý.

Сам бы рады быý жабрацкай сумцы -

Ведаý кошт сапраýдных падарункаý.

 

MALUM NULLUM EST SINE ALIQUO BONO.

Няма дрэннага без добрага.

Плiнiй Старэйшы.

 

Паýстагоддзя як настаý пачатак веку,

Час дае магчымасцi змяняцца,

Усвядомiць прызначэнне чалавека,

Каб затым над мэтай не смяяцца.

 

Можна не шукаць у прасторы межы -

Шлях душы ý вечным пашырэннi.

Чалавек заýжды як быццам першы

З спробай жыць у новым вымярэннi.

 

PROINDE, DUM SUPPETIT VITA, ENITAMUR UT MORS

QUAM PAUCISSIMA QUAE ABOLERE POSSIT INVENIAT.

Паспрабуем, пакуль нам дадзена жыццё, каб смерцi засталося

як мага менш таго, што яна можа знiшчыць.

Плiнiй Малодшы.

 

А на свеце цяжка жыць без мэты...

Дзень за днём мiнаюць, як чужыя.

Цi змагу зноý дачакацца лета,

Можа, лепш адчуем, што жывыя?

 

Зведаý Рым, што самы ты разумны,

Я ж ад дум старэю i дурнею:

Мне зусiм не падабаецца Везувiй,

Цяжкi колер неба над Пампеяй.

 

NULLA DIES SINE LINEA.

Нiводнага дня без знаку (радка).

Плiнiй Старэйшы.

 

Вечны Рым здаваýся непахiсным

Кола змены iмператараý-сiстэмай.

Караблi зiмой прывязаны да пiрсу,

Хвалi б’юць аб бераг белай пенай.

 

Мора нораý у няспынным яго руху,

Соль i Час псуюць фасад палацаý.

У труху ператвараюцца пацiху

Камянi, якiм няма чаго баяцца.

 

NUMERANTUR ENIM SENTENTIAE, NON

PONDERANTUR.

Меркаваннi ж падлiчваюць, а не ýзвешваюць.

Плiнiй Малодшы.

 

Ты наблiзiýся да разумення сэнсу,

Бачыý будучае быццам на карцiне,

Дзе ý нас не засталося нават шансу,

Бо згарэлi флота караблi ý Мiзене.

 

Без патрэбы сталi гонар, падарункi,

Час пражыты склаý адзiнае багацце.

Ды яшчэ, як мiласць ад Прыроды –

Зорны дах у бязмежнай нашай хаце.

 

MULTI FAMAM, CONSCIENTIAM PAUCI VERENTUR.

Чутак баяцца многiя, сораму – некаторыя.

Плiнiй Малодшы.

 

Многiх ты вучыý пiсаць i марыць,

Ды вачэй углыб адчыненых не бачыý.

, зазнаýшы цiск гадоý, пад старасць

Сэнс былых iмкненняý перайначыý:

 

Маладосцi жыць лягчэй без думак –

Потым у немачы настане час развагi.

У небе воблакаý змяняецца малюнак –

Так Мастак няспынна рэагуе на заýвагi.

 

NIHIL HOMINE EST MISERIUS AUT SUPERBIUS.

Няма нiчога больш нiкчэмнага i больш велiчнага чым чалавек.

Плiнiй Старэйшы.

 

Хто табе блiжэйшы ý цэлым свеце,

Як пабачыý усё, што можна бачыць ?

Чым далей – больш да спадобы дзецi

З новай спробай смела перайначыць,

 

Не прыняць з чужой падказкi дзеi,

Адшукаць той шлях, што недзе ýецца.

З дзецьмi знойдзеш i свае надзеi,

З iх цяпла душою можна грэцца.

 

ET PRIMA VITAE TEMPORA ET MEDIA PATRIAE,

EXTREMA NOBIS IMPERTIRE DEBEMUS.

Маладосць i сярэднi ýзрост мы павiнны прысвяцiць

радзiме, старасць – сабе.

Плiнiй Малодшы.

 

Ёсць мяжа памiж жыццём i лёсам

Пройдзе Час - iмперыя прапала?

( Вецер над марскiм палогiм плёсам)

Надта шкода, што зрабiý так мала:

 

Не намаляваý Святой карцiны,

Дзе убачыць можна Час наступны ,

Мертвай мовай зробiцца лацiнка.

 чаму Сусвет заýсёды згубны?

 

NEQUE ENIM PERICULUM EST NE SIT

NIMIUM QUOD ESSE MAXIMUM DEBET.

Нельга асцерагацца, што пачуццё, якое павiнна

быць самым вялiкiм, будзе празмерным.

Плiнiй Малодшы.

Ты чакай мяне, мой любы дружа.

Час кароткi тут – табе тым болей.

А табой пасаджаная ружа –

Рэч амаль адзiная без болю.

 

Як вясной пацiху адрастае –

Я паю яе крынiчнаю вадою.

Вулачкай крывою i пустою

Зноý iду няспешнаю хадою.

 

SUUM CUIQUE PLACET.

Кожнаму сваё падабаецца.

Плiнiй Старэйшы.

 

Час настаý, мой дружа, развiтацца,

Змены успрыняць належным чынам.

Будучых часоý няма чаго баяцца –

Розумам лепш бачыш, чым вачыма.

 

Ты пiшы праз глыбiню стагоддзяý,

У лiстах тваiх дасюль жыве патрэба.

Для мяне ж турбот таксама годзе –

Ёсць адзiны шлях – у бяскраi неба.

Люты-сакавiк 2002 года.